بسم الله الرحمن الرحیم
مولوی محمد عمر بلوچ شخصیت توانای بلوچ در ترویج معارف اسلامی در بلوچستان
درمیان شخصیت‌های بلوچ؛ همواره خدمات خالصانه و مخلصانه دو شخصیت بزرگوار از نسل گذشته مرا سخت شیفته خود نموده است و در برابر خدمات آنان، سر تسلیم فروآورده‌ام.
شخصیت‌های که شاید در عین پرآوازه بودن ومشهوریت در جامعه بلوچستان ودرمیان نخبگان و توده مردم گمنام زیسته‌اند وتا ابد جامعه بلوچ، وامدار تلاش‌های آنان در حوزه فرهنگ و ادب و تاریخ و دین و مذهب می‌باشد که با بجا گذاشتن گنجینه‌ای عظیم از آموخته‌ها وآموزه های خود، زمینه تحقیق و پژوهش در اثارشان برای صدها و بلکه هزاران محقق و پژوهشگر فراهم است.
نام آوران گمنامی که کمتر به خدمات شایان آنان، در توسعه فرهنگی؛ اجتماعی؛ دینی و اخلاقی جامعه بلوچستان توجه شده است که با تن زیبا و صدای دل‌نشینشان حماسه و فرهنگ و دین و مذهب را به خانه‌های بلوچ‌ها، به‌ویژه نسل گذشته به ارمغان آورده‌اند.
و درگذشته نه‌چندان دوری نوارهای صوتی این دو شخصت بزرگوار در هر منزل و مکان بلوچی که دستگاه ضبط‌صوتی وجود داشت؛ یافت می‌شد.
دو چهره جذاب؛ حماسه‌های ملی و مذهبی و تاریخ اسلام و پیامبران و آموزه‌های دینی را با حماسه وصف‌ناشدنی بیان می‌داشتند و با صدای جذاب و گیرایشان، ساعت‌ها، مستعمان را میخکوب می‌کردند.
آری ملأ کمالان هوت و مولوی محمد عمر بلوچ
گرچه در سالیان آخر عمر ملأ کمالان اندک توجهی برای بزرگداشت وی صورت گرفت ولی کمتر به عمق محتوی حماسه‌های وی پرداخته‌شده است که بخشی از آن را می‌توان در آثار ارزشمند استاد ارجمند و بزرگوارم دکتر عبدالغفور جهاندیده در کتاب‌های منظومه‌های عاشقانه و حماسه‌سرایی در بلوچستان یافت، آثاری بی‌نظیر و حاصل کوشش این استاد بزرگوار می‌باشند. ولی تا جائیکه این‌جانب آگاهی دارم درباره مولوی محمد عمربلوچ مطلبی نگاشته نشده است و یا حداقل این‌جانب از آن آگاه نبوده واگاهی ندارم ان شالله در زمانی دیگر به خدمات و تلاش‌های ملأ کمالان هوت خواهم پرداخت واما مولوی محمد عمر بلوچ که امروزه نوارهای صوتی وی مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و حتی در کشورهای ایران؛ پاکستان و افغانستان و کشورهای پیرامون خلیج‌فارس که بلوچ‌ها در آن سکونت دارند؛ نوارهای صوتی وی وجود داشته و دارد و صدای دل‌نشین وی به‌ویژه در ماه مبارک رمضان در فروشگاه‌ها و بازار و اماکن و وسایط نقلیه عمومی به‌خوبی شنیده می‌شود.
از زندگی خصوصی وی آگاهی‌ای ندارم؛ از محل زادروز وطایفه و تبار و محل رشد نمو و تحصیلات وی؛ چراکه مولوی محمد عمر بلوچ مانند هر انسانی تاریخ زادروزی دارد و تاریخ درگذشتی؛ این دو تاریخ هیچ‌چیزی را به جامعه نمی‌آموزد و هفتاد واندی سال زندگی اوست؛ پرنشیب‌وفراز؛ پرشکست و پیروزی، در بیم وامید وغم و شادی، اما همواره با تمامی وجود غرق در کار همیشگی پند و تبلیغ و نصیحت، الگوی بزرگی است از زندگی سراسر علمی با سفرهای فراوان به گوشه و کنار بلوچستان تا تربیت کند نسلی ایمانی وقرآنی و اخلاقی، وی فراتر از طایفه وقوم و قبیله بوده و خود را وابسته به قوم بزرگ بلوچ دانسته و این نشان از شأن و شخصیت و مقام والای وی بوده است
در اینجا به‌طور کوتاه به برخی از ویژگی‌های سخنرانی‌های این دانشمند بزرگوار می‌پردازم باشد تا اهل پژوهش بیش از این، یادگارهای بجا مانده ا ز وی را مورد واکاوی قرار دهند.
1-سخنرانی‌های های وی گنجینه بی‌نظیری از تاریخ پیامبران علیهم‌السلام، سیره و روش پیامبر و رخدادهای باارزش در تاریخ اسلام؛ زندگی یاران بزرگوارپیامبر صلی‌الله علیه و سلم و پیشوایان چهارگانه و رویدادهای خونین کربلا را دربرمی گیرد.
2- سخنرانی‌ها وی موضوعی می‌باشد و هر سخنرانی یک موضوع ویژه را در برگرفته و از حاشیه پرهیز نموده است.
3-عشق و دوستی به پیامبر صلی‌الله علیه و سلم چنان در تاروپود وجودش رخنه کرده است که همه سخنرانی‌هایش را پس از بیان خطبه و مقدمه‌ای به زبان عربی با نعت و مدح رسول خاتم صلی‌الله علیه و سلم آغاز می‌کند و مخاطبان و شنوندگان را وامی‌دارد که بر رسول امجد درود و صلوات بفرستند. 4 -تسلط کامل به زبان‌های بلوچی؛ عربی؛ فارسی و اردو داشته و در سخنرانی‌هایش ضرب‌المثل‌ها روایات و حکایات را به زبان‌های مورداشاره بیان می‌کند.
5-پیرامون هر موضوعی که بیان می‌دارد به بیان آیات و روایات؛ سروده‌ها و ضرب‌المثل‌ها و حکایات می‌پردازد تا مخاطب مفاهیم را بهتر دریابد.
6 -توجه به دعا در آغاز وانتهای سخنرانی موضوع دیگری است که می‌توان در سخنرانی‌های وی یافت چراکه دعا مخ عبادت است.
7-سخنرانی‌ها وی گنجینه‌ای از واژگان بلوچی و داستان‌ها و توصیه‌های اخلاقی می‌باشد تا جاییکه توصیه‌های اخلاقی در جای‌جای سخنان گهربار وی دیده می‌شود.
8- او در مدرسه‌ای به تدریس پند و ارشاد می‌پردازد که احرار الاسلام نام داشته و در ریگ سر کراچی واقع بوده است و تولیت این مدرسه را شخصیت مظلوم و گمنام دیگری بر عهده داشته وان کسی نبوده جز مفتی عثمان بلوچ دانشمند پرهیزگار که دریای بی‌کران علم و دانش او سبب شده بود فتوی عالم و مفتی اعظم پاکستان مفتی محمد شفیع عثمانی را نقض نماید و این دانشمند بزرگوار به دانش واگاهی او. معترف گردد و مسجد و مدرسه ریگ سر به اجتماع هفتگی بلوچ‌های مقیم کراچی مبدل گردد.
9-وی شخصیت توانایی است که به نوع آوری می‌پردازد و برای نخستین بار در میان دانشمندان بلوچ اجازه به‌کارگیری ضبط‌صوت را می‌دهد و این امر سبب شده است که امروزه گنجینه بسیار بزرگی از دانسته‌های اسلامی به زبان بلوچی داشته باشیم که بالغ‌بر دویست و پنجاه موضوع می‌باشند.
10- ارتباط برقرار کردن با مخاطب و جذب مستمع از دیگر ویژگی‌های شخصیتی این عالم جلیل‌القدر بوده که با هر بار گوش کردن هر سخنرانی ولو تکراری، تازگی و طراوت ویژه‌ای به شنونده داده می‌شود.
11- در کنار آنکه مولوی محمد عمر بلوچ دارای حافظه‌ای قوی بوده و چنان به بیان نام‌ها افراد و مکان‌ها می‌پردازد بخش بزرگی از عمر خود را در پاکستان سپری کرده و سرانجام در کراچی به دیدار معبود می‌شتابد و پیش از آن باهدف دیدار با مولوی عبدالعزیز ملازاده سفری به زاهدان می‌نماید که متأسفانه در آن مقطع ایشان جهت مداوا به خارج کشور سفر و ملاقاتی صورت نمی‌گیرد ولی مولانا محمد عمر فرصت را غنیمت شمرده و به هدایت و ارشاد مردم بلوچستان ایران می‌پردازد که با استقبال بی‌نظیر مردم روبرو می‌شود.
12-به گفته اندیشمندی فرهیخته تولد و وفات هر انسانی دو حادثه تاریخی تکرارناپذیری هستند که گریزی از آن نیست مهم آن است که انسان چگونه فاصله این دو را پر کند و مولانا چه زیبا از عمر خود برای اندوخته آخرت خود بهره گرفت و صدقه جاریه و علمی که مردم از آن بهره می‌گیرند به یادگار گذاشت و تا قیام قیامت فرزندان امت اسلامی در این سرزمین دعاگوی اویند.
بارالها قبر او را باغی از باغ‌های بهشت قرار ده و باران بخششت را برای همه آنانی که برای بالا بردن فرهنگ و دین مردم کوشش می‌کنند فرود آر، پروردگارم امین.
محمد صدیق دهواری –سراوان 27/8/93