This document is subject to constant review
اے سیاهگ یکـّوی دوبارچاری بیگا انت
Last reviewed on 28/02/2014
لبزانکی بۏنراهبند Grammar
اے سیاهگا وانگې راهشونی
--------------------------
ئا =ءَ؛ علی ئا کتاب سۆتـْک.
ۏ= ــُ؛ مۏلا مۏرت، پیرا بۏرت.
ې= ءِ؛ کتابې تاکدیمې گال تهاردیم انت.
زۏبانزانتی علمې تها گرامر هما گیشینتگیں راهبندې نام إنت که گال، گالبند، گالرچ و گالرداں رد بند دات و گیشینیت. إېشی کسان کسانیں کم و گیشیاں سوج دات و زۏبانیا په گوشوک، گوشداروک، هیل دیوک و هیل گِروکاں آسودگ کنت.
إنگریزانی ردا "گرامر یک زۏبانیې تک و شاهڑانی سیادیې، گال و گالانی ٹۏکرانی دربرگې کشا گالرد جوڑ کنگې راهبند و آیانی گالتوار، بزانت و دَپتـَری سرپدیاں سرکچ دیگې نام إنت."٭
dictionary.reference.com*
------------٭٭٭٭٭-----------
پیشبند prefix
پیشبند آب انت که یک گالیې اولسرا لچّـینگ بنت. اېشانی سببا گالې بزانت بدلیت.
Prefixes are letters that are added in front of a word. They will change the meaning of the word.
بلوچیا بی، نا، م/مه ، ن/نه پیشبند جوڑ کنوکیں گالانی نیاما هوار انت. هنچۏش که؛ بیکار، بیزانـْت، بیراه، نااۏمید، ناسرپد، ناسرجم، مکن، مجن، مه ور، نزور، نبیتگیں، نه رَستگ (زَک).
------------٭٭٭٭٭-----------
کارگال verb
کارگال مارا سهیگ کن انت که کیا چے کۏتگ یا چے بیگا انت
Verb tell us what someone has done or what is happening
نبیسگ، زیرگ، جایگ، کپَگ، تـْرېپَگ، چکانپگ، مارگ گالانی وڑین گال کارگال انت.
------------٭٭٭٭٭-----------
کارگالانی تک
Verb groups
لهتے کارگال 'کنـَگ' و دگه لهتے 'بیگ' شوندیوک انت
Some verbs show action and others show being
بیَگې کارگال
Being verbs
------------
بیگې کار گالانی لڑ چیرا داتگ.
وں/ آں، ئے، أنت، إنت، أت، إت، گیوں/گیاں، گـَنت، گِنت، بوت، بیت، بنت.
---------
کارمرزی
Usage
---------
من ندکارے+وں
من ندکارے +آں
I am a writer.
تو بلوچے+ ئے
You are a Baluch
آ شپانکے+ إنت
He is a Shepherd.
آ دلیر+ أنت
They are brave.
شما ماهر +إت
You are experts.
آ انگور بر+ أت
That vine was bearing fruit.
من گربۏنی +گیوں
I am from Garboni.
بار لاریے+ گـَنت.
The load is of the lorry.
کتاب قلندر ې+ گِنت.
The book belongs to Kalandar
گاڑی (باز) رَوَگا+ أنت.
The vehicles are moving.
نهال (دانَگ)رودَگا+ إنت.
Scion is growing.
آ کارا گولایش+ بوت
He became engaged with the work.
مۏلک امن + بنت
Countries will become peaceful.
دوستی چه دلا درشان+بیت
The affection is expressed from the heart.
کنگې کارگال
Doing Verbs
---------------
کارگال باز انت، اېشانی دَروَرے چیرا داتگ.
نبیس، وان، کِش، رون، رو، نند، پادا، ریچ، روپ، دْرۏش، دۆش
کارمرزی
Usage
--------٭٭٭٭٭---------
نامگال noun
نامگال هما گال انت که مردۏم، جاگه یا چیزاں پر انت
Noun is a word that can be the name of a person, place or thing
گراناز، مهریار، داکٹر، مِستری، گاڑی، بانۏک، بَرد، کوش، قلم، دریگ، هرّات نامگال انت
------------٭٭٭٭٭-----------
مۏچّی نامگال
Collective nouns
مۏچّی نامگال، هما نام انت که چیزانی مۏچیاں پر انت.
Collective nouns are nouns given to groups of things
داتگیں گال مۏچی نامگال انت:- رمگ، میهَڑ، گـَلگ، رَم، هولم، گولـَپْش، ترۏنج، مچکدگ، لشکر، لـَد
------------٭٭٭٭٭-----------
جنسی نامگال
Gender noun
لهتے نامگال جنسی انت. اېش جنین و مردین، و نرین و مادگین جنساں شون دینت.
Some nouns are gender nouns which show male and female.
انسان
مردین = جنین
واجه = بانۏک
بچک= جنک
پۏسگ = دۏتک
لۏنڈ = کلمانٹ
مرد = جن
پت = مات
پیرۏک = بلـّوک
برات = گۏهار
ناکو = تـْری
ناکو= وسیگ
وسرک= دۏکسیچ
نشار = زامات
همزامات = همجراتک
ماتو = پسّو
براتو = گۏهارو
------
جانوَر
نرین = مادَگین
لیڑه = ڈاچی
لاگ = مادیان
کاېیگر = مادَگ
ٹاب= پۏرّاپ
پاچن = بۏز
تریشت= گتاچ
گوَرانڈ = میش
نراز = مېنڈ
کروس = نکینْک
------------٭٭٭٭٭-----------
نام وَڑ گال
Pronoun
نام وَڑ گال هما گال انت که نامانی جاگها گِر انت
Pronouns are the words that take place of nouns
داتگیں گال نام وَڑ گال انت:- من، منی، ما، مئی، تو، تئی، شما، شمئی، اېش، اېشی، اېشاں، اېشانی آ، آئی، آئیې، آیاں، آیانی
------------٭٭٭٭٭-----------
واهۏندی نام وَڑ گال
Possessive pronouns
واهۏندی ناموَڑ گال سردی دی انت که چیزانی واهۏند کے انت
Possessive pronouns tell us who the owner of something is
پیسرترا شمارا نام وَڑ گالانی باروا کمۏک سرپدی دیگ بوت. نام وڑ گالانی نیاما لهتے 'واهۏندی نام وڑ گال' گوشگ بنت. پرچاکه گالانی اے ٹولی چیزانی واهۏندیا شوندیوک انت. اگر ما پیسرا داتگیں نام وڑ گالاں بهر به کنیں، گۏڑا زانگ بیت که 'منی، مئی، تئی، شمئی، اېشیې، اېشانی آئیې، آیانی' واهۏندی شوندیوکیں نام وڑ گال انت.
بلوچیا واهۏندی نامگال گوں 'ې (ءِ)' و 'ی/ے' آباں آسر بنت. په گالردې جوڑ کنگا واهۏندی ناموَڑ گالاں بیگې کارگالے پکار بیت. چۏناها اېشانی بیگی کارگال 'أنت' و 'إنت' انت. البت، اگر ادا همے کارمرز بوت انت، وانوکا مان گیش انت. پمېشا 'الف' اش مٹینگ و 'گ' جوڑ کنگ بنت. اے وڑا گال مٹ انت و 'گـَنت' ۏ 'گِنت' جۏڑ بنت؛ منی گنت، تئی گنت، شۏمئی گنت، اېشیې گنت، اېشانی گنت، آئیې گنت، آیانی گنت. ماجد ې گنت. امین ې گنت. جَنِکې گنت. کتاب وانوکیې گنت.
گیشتر:-
۱- توپک سرمَچارانی گــَنت.
۲- پندَل دۏشمنانی گــَنت.
۳- قلم ندکار (ې) (ءِ) گِنت.
۴- دَپتر زۏبان (ې) (ءِ) گِنت.
------------٭٭٭٭٭-----------
آئی و آئیې یا آ و آئی؟
--------------------
بلوچیې تها په 'گاریں دانگ' ( واحد غایب) ئا داتگیں ناموَڑ گالاں دو وڑا نبیسگې رواج انت. اېشانی دروَر چیرا داتگ انت.
۱- جهلادی مکۏران
'آئی داناېے انت.' اے گالردا درا بیت که نام وڑ گال 'آئی' واهۏندی شون نه دات، نامیے جاگها کارمرز بیتگیں 'ناموَڑ' گالے انت. اگر 'آئی' گال مٹینگ به بیت و نامے دیگ به بیت. مردۏم گندیت که ناما دگه پیشبند و پدبندے دیگ پکار نه بیت؛ آمنه داناېے انت.
اگر به گوشیں 'آمنه ې داناېی ستاې لاېق انت' و ادا نامې جاگها آئی نبیسیں و گالردا 'آئی داناېی ستاې لاېق انت' گوں جهلادی مکۏرانې گالوارا دپ نه کپیت. پرچاکه واهۏندی شون دیوکیں 'ې' پدبند که گون ناما داتگ، واهۏندی ناموَڑگالا دیگ نه بیتگ.
تچکیں وڑ بیت 'آئی+ې= آئیې داناېی ستاې لاېق انت.'
۲- بۏرزادی مکۏران و رخشانی گالوارا
'آ' گالردانی اولسرا کارمرز بیوکیں نام وَڑ گالے انت، دلگاها بدلیت و 'آئی' جوڑ بیت. البت، بۏرزادی مکۏران و رخشانی گالوارا چیرا داتگیں دروشما گالانی دلگاها هم کارمرز بیت.
من آ توار کۏت
منی یادا آ بَلـَد ات
ترا آ نه جنت
منی کارا آ کار نه داریت
وتی راها آ وت در گیجیت
جهلادی مکۏرانا همے آ بدلینگ و آئی جۆڑ بیت. هنچۏش که:-
من آئی توار کۏت
منی یادا آئی بلد ات
ترا آئی نه جنت
منی کارا آئی کار نه داریت
اے دَروَرانی چارگا رند اگر 'واهۏندی ناموَڑ گال' چارگ به بیت، درا بیت که رخشانی گالوارا 'آئی' په 'واهۏندی ناموَڑگالا' کارمرز بیت.
من آئی کتاب پچگپت
علی ئا آئی دۏکان مانداشت
محمد ئا آئی سرا کارچ کش ات.
همے گالرداں اگر جهلادی گالوارا به نبیسیں، چیرا داتگیں وڑا گوں گال 'آئی' ئا آب 'ې' پدبندے حسابا لچینگ بیت.
من آئیې کتاب پچگپت
علی ئا آئیې دۏکان مانداشت
محمد ئا آئیې سرا کارچ کش ات.
دلگوش: 'آ' گالې دگه کارمرزیے په گاریں دانگې شوندیگا انت.
آ چیے؟
آ تِرَپَگا انت.
آ منی کتاب انت.
آ تئی لوگ انت.
------------٭٭٭٭٭-----------
نامی صفت Adjective
نامی صفت سرکچ دیوکیں گال انت که نامگالانی باروا گیشتر سرپدی دیگې کارا کن انت.
Adjectives are describing words that tell us more about the noun.
چیرا داتگیں و همېشانی دابیں دگه گال نامی صفت انت: کندینوک، پراه، گوَنڈ، تیز، پاچ، بۏرز، وشرنگ، بَدرَنگ، چلّ، گراں، چرپناک.
------------٭٭٭٭٭-----------
کاری صفت
Adverbs
کاری صفت مارا کارگالانی باروا گیشتر سرپدی دی انت
Adverbs tell us more about verbs
اگر راهبندے په کۏمکی کارگالانی شوندیگا سوج دیگ به بیت، شرتریں سوج اېش انت که اے گال گوں 'یا'، بزاں 'ی+ الف' آسر بنت. هنچۏش که:-
ترۏندیا، دلگوشداریا، صفاېیا، زهرگِنـَکـّیا، دلیریا، شادهیا، بژنیگیا، بیسودّیا، ناتۏرسیا
Heavily, carefully, cleanly, angrily, bravely, happily, sadly, carelessly, fearlessly
ودی انت که انگریزی کۏمکی کارگال گوں ly آسر بنت.
------------٭٭٭٭٭-----------
گوَنڈگال
Shortens
بَلوچی زۏبانا هم دگه زۏبانانی دابا برے برے گال گوَنڈ نبیسگ بنت. اے هما وهدی بنت که مردۏمیا اشتاپ به بیت یا شعرے تها گالانی تامې همتوار کنگا پکار به بیت. هنچۏش که کۏتگ، جَتگ، تتکگ، آرتگ، وانتگ گال گوَنڈ کنگ و 'کۏته، جته، تتکه، آرته و وانته' نبسگ بنت.
دگه دوگال انت که گوَنڈ نبیسگې درگتا باز دلگوش دیگ اش پکار انت. اے دویں 'اَنت' و 'اِنت' گال انت. اېشانی گونڈ گال'اَں' و 'اِں' جۆڑ بنت. دلگوش به بیت که اے هېچبر گوں دگه گالیا هوار کنگ مه بنت. اگر هوار بوت انت، گۏڑا معنا اش بدل بنت.
دَروَر:
۱- مـۏلا (جمع) همېدی اَں
۲- دهقان (واحد) گــَسی اِں
۳- گاڑی (واحد) سیاهے اِں
۴- گـۏد (جمع) میسِتـَگ اَں
ادا اگر گوں 'همېدی، گسی، سیاهی، میستگ' گالاں اَں یا اِں گال هوار کنگ به بنت، گوڑا 'آ' توارا در کن انت و دومی آب 'ں' که رندا دیگ بوت، گال 'آں' جوڑ بیت که رد بیت. آں په جمع و (لهتے دمَگاں) واحد حاضرې شوندیگا کارمرز بیت.
هنچۏش که:-
۱- 'مچ+آں = مچاں' یا 'کار+آں= کاراں'.
۲- من (واحد حاضر) کتابا وان+آں، من ترا دانایں لیک+آں
یاد به بیت که هر گالیې نیامجی یا گۏڈسرا هواریں 'الف' ې توار مۏدام 'آ' انت. اگر ترا الف په 'اِ' یا 'اَ' توارا پکار بوت، گۏڈا گېستا نبیسگ ئی پکاریے انت.
------------٭٭٭٭٭-----------
پیوَند گال
Conjunction
پیوَند گال هما گال انت که دو یا گیشتر گال یا گالرداں هوار کن انت
Conjunctions are words that join two or more words or sentences
داتگیں گال پیوَند گال انت:- و (ءُ)، بله، البت، هماکه، داں، توری، درگتا، پرچاکه، اگر.
------------٭٭٭٭٭-----------
سیاهگی نشان
Punctuation Marks
سیاهگی نشانانی برکتا سیاهگانی وانگ و سرپد بیگ آسودگتر بنت
Punctuation Marks make writing easier to read and understand.
لهتے سیاهَگی نشان اېش انت:- پرانتِس {([])}، کامه ( ، )، اوشـْت ( . )، ابکه و زور پردیوک (!)، جۏست ( ؟ )، قول ( " )، دانک ( : )
------------٭٭٭٭٭-----------
جاڑگال
Compound words
هر زۏبانا هنچۏشیں گال که چه دو یا گیشتر گالانی هوار بیگا جوڑ بیتگ انت و نوکیں معنایے دی انت، باز انت. چیرا لهتے بلوچی گوں اِنگریزی بزانتاں داتگ انت
نا+دل+گوشی= نادلگوشی carelessness
دل+گوش+داری= دلگوشداری carefulness
سر+ساری= سرساری consciousness
بی+ساری= بیساری unconsciousness
کشار+کاری = کشارکاری cultivation
گدان+داری= گدانداری nomadic
گال+گدار= گالگدار interview
چم+دار= چمدار dependent
گران+قدر=گرانقدر respectable
خون+وار= خونوار bloodsucker
سزا+وار= سزاوار condemned
گال+گنج= گالگنج dictionary
دران+ڈیهی= درانڈیهی exile
دریا+پار= دریاپار overseas
دراج+کش = دراجکش lengthy
بی+پکار= بیپکار useless
واجه +کار= واجهکار gentleman
آس+جاه= آسجاه fireplace
ریل+راه= ریلراه railway
دست+نشان= دستنشان signature
--------٭٭٭٭٭---------
گالجۏز
Syllables
توارې هما جۏز که گال جوڑ کن انت، گالجۏز اش گوش انت
Pieces of sounds that words contain called syllables
اگر ما گالاں هنچۏش که رۏبوٹاں به وانیں، گالانی توار ٹۏکر ٹۏکر بنت، گیشتر هنچۏش مارگ بیت که یک آبے و یک کشابے هوار بیت، و یک توارے جوڑ بیت. همے توارا انگریزیا 'سېلابَل' گوش انت و گالجۏز په بلوچی بزانتا کارمرز کنگ بیتگ. گال چه یک، دو، سئے یا گیشتر سېلابلاں جوڑ بنت. په دروَر:-
کم (۱)، کاری (۲)، گیشِتگ (۳)، آجـِتـَگیں (۴)، گرانبۏهایں (۵)
پرانتِسانی تها داتگیں شمار داتگیں گالانی تها هستیں گالجۏزانی حساب انت.
--------٭٭٭٭٭---------
دانـَگ و باز
Singular & Plural
بلوچیا په بازی شوندیگا گیشتر جاگهاں گوں گالا 'الف+ں= اں' هوار کنگ بیت.
هنچۏش که:- کار (دانگ)= کاراں (باز). کتاب = کتاباں، درَچْک = درَچکاں. گاڑی = گاڑیاں، ماڑی = ماڑیاں.
لهتے گال که گوں 'ـه' آسر بنت، هنچۏش که:- جیڑه، حیله، وسیله، چوره؛ ایشانی بازی شوندیگې 'ـه' مٹینگ و 'و' جوڑ کنگ به بیت، رندا 'اں' گیش کنگ به بنت. دَروَر؛ جیڑواں، حیلواں، وسیلواں، چورَواں.
هما که گوں 'الف' آبا آسر بند آیاں 'یاں' لچّینگ بیت. هنچۏش که؛ استا+یاں، دانا+یاں.
--------٭٭٭٭٭---------
قالب گال
Preposition
قالب گال هما گال انت که گالردے تها نام و نامگالانی رشتگا گوں دگه گالاں پیشدار انت.
Prepositions are words that show relationship of a noun or pronoun to other words.
as گِندگا، دابا، هنچۏش که
at چکـّا، سرا، دیما
but بله
however البت
by گِنـَکا، کشا
down جهلادیا، جهلاد، چیرا
for په
from چه
in تها، توکا، نیاما
into نیمگا
like دابا، وڑا، پیما
near نزیکا، گوَرا، کشا
next آدگه، کشا
of ې، ئا
on سرا، چکـّا، بڈا
onto سرې نیمگا، بڈې نیمگا، چَکې نیمگا
out درا، ڈنا
over سرا،
plus هواریا
minus ابید
since تانی
than چه، اچ
to دیم په
up بۏرزادیا، بۏرزاد
with گوں
تاگیں انگریزی گالانی بلوچی بزانت دیگ بیتگ انت. ایشانی کارمرزی گالانی بزانتاں شرتر سرکچ دی انت.
------------٭٭٭٭٭-----------
گالرد
Sentence
گالرد گالانی یک ٹولیے انت سرجمیے هست اش.
Sentence is a set of words that have a completion.
گالردانی نمونه
Type of sentences
------------
گالرد چار نمونوے گنت.
There are four types of sentences
---------------------------
۱- گالردے که سرپدی دات؛
دروازگ پاچ انت. من کارا رَوَگایوں. کتاب ئی گون انت.
۲- گالردے که جۏستے کنت؛
تئی پسۏندې رنگ چی انت؟ کتاب کـَیا دِرْت؟ بحرینې قومی روچ کۏجا رَمسا انت؟
۳- گالردے که کسیا په چیزے کنگا به گوشیت؛
مردۏماں سهیگ کن ات! درچکانی شاهڑاں مه گۏڈ ات! همے هینـّا گاڑیا شود!
۴- گالردے که چه دلا مارشتے درشان به کنت؛
باز وشیں حالے تو منا دات! شالا شادِهیانی تها باتئے! مرچی سک سرد انت!
------------٭٭٭٭٭-----------
انگری گال The و بلوچی
نگنا وروں
درچکا گۏڈوں
ماهیا گِروں
زهگا بَروں
I eat the bread
I cut the tree
I take the child
نانان وَروں
درچکان گۏڈوں
ماهیان گِروں
زهگان بَروں
I eat the breads
I cut the trees
I catch the fish
I take the children
اے گالرداں اگر انگریزی the ې بلوچی بزانت چارگ به بیت، گۏڑا زانگ بیت گوں نامگاں لچّتگیں پدبند 'الف' همیشیې بزانتا کارمرز بیت. البت، مکۏرانی گالوارا وهدے نامگالانی جم نبیسگ بیت، گورا پدبند وَرَگ بیت. رخشانی گالوارا گوں جمع گالاں هم پدبند ' الف' دیگ بیت. بزاں نانانا، درچکانا، ماهیانا، زهگانا نبیسگ بنت.
همے گال اگر فارسیې دیم په دیمیا چارگ به بیت، گۏڑا فارسیا 'را' نبیس انت. کیچ دَمگا لهتے مردۏم هم 'را' گالا کارمرز کنت. هنچۏش که؛ منا را سهیگ ئی کۏت. ترا را جت ئی.
اے باروا اگر کسے منی لیکوا جۏست به کنت، من مکۏرانې عام گالوارا زیروں. کیچی و رخشانی راهبندا اے جاگوا ڈالچار کنگ په بلوچیا شرتر انت.
------------٭٭٭٭٭-----------
وغیره
Etcetra
بلوچیا لهتے گالبند کارمرز بنت که دگه زۏباناں دَروَر اش کم انت. ادا دگه زۏبان بزاں هما که مئی چاگردا گپ بنت. براهوی وا من نه زانوں، بله دۏزێں فارسی و کۆٹِکێں اردۏې کارمرز کۏتگێں عربی گال 'وغیره' بلوچیا دگه داب انت.
وغیره گالے بزانت انگریزاں چه لاطینیا پنڈِتگ. گالبند Et cetra انت که هنچۏش ودی انت، چه دو گالاں جوڑ بیتگ و بزانتی بیت 'و دگه چیز.'
بلوچیا همے راهبندا گپ نه بیت، بله دگه زۏبانانی گالاں بلوچیا ترّێنگ و بلوچی گالاں دگریا ترّێنگ ۲۱می قرنې پکاریے انت. پمېشا اگر ما 'وغیره' گالا به تـرّێنیں، 'ودگه' جوڑ بیت.
بلوچیا 'وغیره' چه کارمرز بیتگیں گالاں جوڑ بیت و هر گالې 'وغیره' بزانتا دیوکیں گالا هماېیې رنگ پر انت.
هچنۏش که: چۏپْت چۆپ، لٹ کٹ، مۏشت مۆش، پروش پرۆش، ژند ژبیل، چک تان، مۏشت مکۆنڈ ؟
اے گالاں اولی گال وا وتی بزانتا کارمرز بیت، بله دومی 'وغیره' انت.
------------٭٭٭٭٭-----------
گوَنڈل گال
Diminutive
گوَنڈل گال یک چیزیې کسانتریا شون دیوک انت
Diminutives are words that imply something small
لهتے جاگهاں گۆنڈالانی گوَنڈل قدرتی بنت و دگه براں پس په گپ جهل کنگ بنت. چیرا داتگیں دَروَراں به چار ات.
گۆنڈل = گوَنڈل
Diminutive = Augmentative
قدرتی دروشم
---------
خر = کۏرّگ
پس = شنک
پاچن = تریشت
بۏز = گِتاچ
اشتر = هِرّ
مچ = گوَنگ/کۆگ
مردوم = چۏک
جنین= کاڑ
چۏک= نۏنک
کۏچک= گۏلڑ
گۆک = گوَسک
گپانی تها گۆنڈلاں گوَنڈل کنـَگ
-----------
چۏک = چۏکۏک
هۏرد= هۏردۏل
مهر = مهرۏل
مچ = مچّۏک
مردۏم = مردۏمۏک
اشتر = اشترۏک
ٹپ = ٹپـّۏک
------------٭٭٭٭٭-----------
پدبند
Suffix
پدبند آب انت که یک گالیې گۏڈسرا لچّـینگ بنت.
Suffixes are letters that are added to the end of a word.
بلوچیا پد بند باز انت. بلوچیې لهتے پدبنداں وتا معنا هست. چیرا داتگیں پدبند و آیانی کارمرزیاں به چار ات.
الف: الف پدبند باز دروشماں کارمرز بیت. جاگهے واهۏندی شون دات، جاگهے قالب گالے، جاگهے بس کۏمکی آبے و اگر گوں کارگالا لچینگ بوت، انگتیں (جارییں) حالتا شون دات.
هنچۏش که:- روچ+ا = روچا ٹِک کۏتگ. زر+ا، اۏژناگ+ا = جانشو زرا اۏژناگا انت. کار+ ا = کارا به گیشین.
اں: اے پدبندې کارمرزی دروشم و بزانت چیرا داتگ انت.
ان (۱): هنچۏش که: مردۏم+اں = مردۏماں، کار+اں = کاراں، لۏنٹ+اں = لۏنٹاں؛ ادا 'ان' یک نامگالیا باز جوڑ کنت.
ان (۲): کن+اں = کناں، گوش+اں = گوشاں، نبیس+اں = نبیساں؛ ادا اَنگتیں (جارییں) حالتا شون دات. کارے که بیگا انت.
گالرداں کارمرزی: من ترا سهیگ کناں کۏت، براهمدگ ئا قصه گوشاں کۏت، ندکار کتابا نبیسان کنت.
ان (۳): هنچۏش که: نبیس+اں = نبیساں، ٹهین+ اں = ٹهیناں؛ منی (واحد حاضرې) کارا شون دات.
دلگوش: منی (واحد حاضرې) کاراں شون دیوکیں همے 'ان' پدبندې بدلا باز دَمَگاں 'ون' کارمرز بیت؛ ور+وں، جن+وں، وان.
انگت هست....
------------٭٭٭٭٭-----------
گالردانی نمونه
Type of sentences
گالرد چار نمونوے گنت.
There are four types of sentences
۱- گالردے که سرپدی دات؛
دروازگ پاچ انت. من کارا رَوَگایوں. کتاب ئی گون انت.
۲- گالردے که جۏستے کنت؛
تئی پسۏندې رنگ چی انت؟ کتاب کـَیا دِرْت؟ بحرینې قومی روچ کۏجا رَمسا انت؟
۳- گالردے که کسیا په چیزے کنگا به گوشیت؛
مردۏماں سهیگ کن ات! درچکانی شاهڑاں مه گۏڈ ات! همے هینـّا گاڑیا شود!
۴- گالردے که چه دلا مارشتے درشان به کنت؛
باز وشیں حالے تو منا دات! شالا شادِهیانی تها باتئے! مرچی سک سرد انت!
------------٭٭٭٭٭-----------
