واجہ کریم بلوچ و ولید گربنیءِ نیاما لبزانکی چست إیرے

[Waleed Garboni]

واجہ کریم بلوچ و ولید گربنیءِ نیاما لبزانکی چست إیرے
ویبجاہ "پھرہ"ء منتـّا

بـُـوْلــو ( شادِیـَـک ) ءِ مات۔
سیاھگ: کریم بلوچ

شیر ، سرجمیں سهداراں یکجاه مـُـچّ کت انت و گوئشت ئی که آ ، لوٹیت که بادشاهی دادے هما مات ءَ به دنت که آئی ءِ زهگ ، چه درستان شررنگ تر و سپه دارتر انت .
سرجمیں سهداراں گوں وتی چـُـک و زهگاں ، شیر ءِ کِـرّ ءَ مـُچّ و یکجاه بیت انت . هر ماتے وتی پگر ءَ ات ، که داد ءَ هما گیپت و همائی ءَ رَسیت .
شادیکے آتک و وتی پَـجّـی ءَ ، سک کسانکیں شادیکککے ءَ آرتگ ات . کسانیں شادیکک ءِ دیم ، پـُـر کِـرِچک ات ، جان ئی لوچ و بے پـُـٹ ات .
شیر و سرجمیں سَهدار همے شادیک ءِ چـُــک ءِ چـَــک ءَ کند اتنت .
مزنیں و ماتیں شادیک _ بولو _ گوئشت :
_ من نزاناں که شما پرچا کندگ ات ! ماں منی چمّاں ، منی زهگ ، چه سرجمیں زهگاں نمه دارتر و شر رنگ تر انت .

بـُـوْلــو ( شادِیـَـک ) ءِ مات۔
سیاھگ: ولید گربنی

سیاھگ أگر چؤش کہ چیرا داتگ، نبشتہ بہ بیت، گڈا واناکتر إبیت۔

شیرءَ سرجمیں ساھدار یکجاه کت أنت و گشت ئی که چه درستان شررنگ و سپاهدارتریں زهگءِ ماتا شاھی دادے دیگ لوٹیت۔

إے ردا شیرءِ کـرّا سرجمیں ساھدار گوں وتی زهگاں یکجاه بیت أنت۔ هر مات واھؤک أت که داد ھمائیا بہ رسیت۔

سرجم بیتگیں ساھداراں یک بؤلوے گون أت۔ إیشیا وتی باز کسانیں زهگ آرتگ أت. کسانیں بؤلوءِ دیم کرچکاں پـرّ أت و بے پـٹیءِ سببا جان ئی لوچ أت۔

شیر و آدگہ ساھداراں ھمے کسانیں بؤلوءِ سرا کند ات۔ ماتین بولوءَ گشت "من نہ زاناں شما پرچا کندگا إت! منی چمّاں شه سرجمیں زهگاں منی زھگ نما دارتر و شر رنگ تر إنت!"


دلدوستیں همبل و جهد کاریں بیل!
سیاھگ: کریم بلوچ

سـدانی سال ءَ شات و سر بـُرز بات ات !

شمئی راست کتگیں نبشتانک ( منی رجانک ) من ونت . راست ترا بگوئشاں : دل ءَ دوست بیت ، اے گپ ءِ بزانت اے نه انت که منی رجانک ، رَد انت ، بلکیں منی گپ ءِ بزانت ایش انت که من وش اوں که منی چپ و چوٹیں ، چاریں دانکاں کسے وانیت و چار ایت ! اے گپ ءِ بزانت اے هم نه انت که هدا مکنات من بگوئشاں که شمئی نبشتانک رد انت ، نه ، گپ ادان انت که من ایشی ءَ شما را گوئشگ لوٹاں کہ.
من روچے گوں پروفیسر مشکالو ءَ نشتگ و دیوان کتگ ات ؛ و اے واجه چه بلوچی زبان ءِ گهتریں اسکالران انت ؛ همے واجه ءَ من بلوچی فعلانی باره ءَ گپ کت که بلوچی ءِ زایوکیں فعل سک باز انت . گڑاں آ واجه ءَ ، من ءَ گوئشت که " کریم منی هیال ءَ ، بلوچی زبان ءِ گنجایش سک باز انت و بلوچی وت یک مزنیں اُکیانئ ( اُقیانوسئ ) " . واجه مشکالو تاں هنوں زندگ انت و هدا آئیا سدانی سال بدنت که وتی پـَٹ و پولاں دیما به بارت .

من وا چونائی ءَ ، بلوچی زبان ءِ یک نوک دربَر و هدوکے آن که دیر انت چه بلوچ و بلوچی ءِ ماهول و چاگرد ءَ سستگ و گستا بوتگ اوں . بلے من واجه ءِ گپانی گون ءَ همتپاک اوں . دگه گپے که گوئشگ لوٹاں ایش انت که ، بلوچی یک پراه و پر پهناتیں زبانے که سَدانی گالوار ، و سـَدانی چاگرد ءِ گوئشوک انت .

من ءَ په دل ءَ شمئی نبشتانک دوست بیت ؛ پرچا که اول ءَ شما وتی دل ءِ هبر کتگ ، و دومی گپ اے که شما منی گپ ءَ ( منی گالوار ءَ ) وتی گالوار ءَ بدل کتگ .

من گوئشتگ و گوئشاں که ، من هما چیز ءَ که گنداں که بلوچی ءَ نیست انت ، لوٹاں که بلوچی ءَ گیش به بنت ، اے که منی گپ راست نه انت ، من وشّـاں که شه سسائین سنگت آهاں راست بکن انت ، یا په بلوچی ءِ اے کـَـمی ءِ پوره کنگ ءَ ، وت‍ی لانکاں به بند انت . گڑاں من دلجم بیاں که بلوچی ، چه باندات ءِ زندگیں زباناں بیت کنت .

مـُدام سر سبز ، شات ، گنگلاں ، په مراد و سوبیں بات ات !
شمئی کم زانتیں برات و همراه کریم بلوچ _ تهل !

واجہ تھل!
سیاھگ: ولید گربنی
من ساریا شمئے دیما عرض کتگ أت کہ شما سک باز زحمت کشگا إت۔ شمئے پٹ پؤلی سیاھگ بہ بنت یا شاعری، سرجمیا لایق ستا أنت۔ ألبت نبشتہ کنگءِ وتی لھتے راھبند ھست أنت کہ إیشاں خیال گوَر کنگ ضروری إنت۔
مثال 'کہ' ءَ رند "،" (کامہ) دیگ روا نہ إنت۔ یک جملوے (گالردے)ءِ تھا باز "ءُ" یا 'ربط' دیگ رد إنت۔ دو ھم معناییں گال چک پہ چکـّا کار مرز کنگ رد إنت۔
إیشان جھانی راھبند أنت۔ إنگریزی بہ بیت یا فارسی، روسی و بلوچی؛ پھک إے راھبندانءِ بندؤک أنت۔

شما داتگ --- چـُـک و زهگاں --- إدا باید زھگ یا چک زیرگ بہ بیتین أت۔ ھر دوئینانءِ معنا یک إنت۔

شما داتگ--- مـُچّ و یکجاه۔۔۔۔۔ إدا مچ یا یکجاہ زیر بیگ لوٹتگ أت۔ ھر دوانءِ معنا یک إنت۔

شما داتگ۔۔۔ هما گیپت و همائی ءَ رَسیت۔۔۔ إدا ھمائیا رسیت یا ھمائی گیپت/گری إیت؛ شہ دوئیان یکـے زیرگ بہ بیت۔

شما نبشتہ کتگ: جان ئی لوچ و بے پـُـٹ أت۔
زاناں کجا بؤلوءَ پچ گورا إنت؟ ألبت شہ بے پٹییا لوچ أت۔ ھنچؤش کہ من داتگ "بے پـٹیءِ سببا جان ئی لوچ أت"۔ منی داتگیں وڑ لبزانکی راھبندا إنت۔

إیشاں أبید شما أولی گال 'شیر' ءَ پد، 'آ'ءَ پد، شیرءِ کرّا پیسر۔۔۔ کہ 'کامہ' داتگ أنت، إیشاں أدبیاتءِ کالبا نہ کپ أنت۔

منا پھکین بلوچی گالوار؛ مکرانی، رخشانی و سلیمانی دوست إبنت، و تا حدّےءَ من إیشاں سرپد بیاں۔ ھما وڑ کہ من نبشتہ کنگایاں، منی گالوار نہ إنت۔ ألبت بلوچیءَ راھبندے دیگءِ خاطرا من وتی دمگءِ راھبند دئور داتگ۔

واحد بزدار یک دگہ بلوچے إنت کہ آئیا سلیمانی راھبند یلہ داتگ و مکرانی گالوارا نبشتہ کنگا إنت۔

پدا هم أگر مئے مغز پہ وتی ھندی گالوارانءِ دئور دیگا ساڑی نہ أنت، بلے ما أدبیاتءِ عالمی راھبنداں وا ڈالچار مہ کنیں۔
داتگیں لنکا 'نقطہ گزاری'ءِ باروا گيئشتر سرپدی داتگ أنت۔
http://www.wikihow.com/Use-English-Punctuation-Correctly

ألبت لھتے کسانیں چیز کہ دگہ زباناں ھست أنت، شاید بلوچیءَ کارمرز مہ بنت۔ چؤش کہ " ۔ " إیشیا لھتے کس 'داشت' کارمرز کن أنت۔ خاص هما کس که اردو زبانا وانگ إش دربرتگ۔

واجهیں ولیدجان گربنی!
سیاھگ: کریم بلوچ

شات و مدام سرسبزیں سَؤلانی ، سَر بات ئے!
منی هیال ءَ بلوچی ءِ دو اڑ انت ، یکے ایشی که مئی شَهدیں زبان انت و دومی ایش که ما بلوچ اوں .
پر چه که مئی پراهیں زبان ءِ ، هچ یک گالوارے ءِ سَرا دلجمیں پَـٹ و پولے نه بیتگ و بلوچ ءِ جند تاں هنون چه زانت و علم ءَ پَشت کپتگ انت . من همینچک زاناں که وهدے که کسے گوئشیت که : « گرک ءَ پَس وارت » یا « پَس ءَ گرک وارت » یا « گرک ءَ پَس ءَ را وارت » یا « گرک ، پَس ءَ وارت » ؛ اے پَهک یک چیز ءَ گوئشنت . بزان اے بلوچی ءَ هبر کنگ انت و اولی ، مکرانی گالوار ءِ مردمے ، دومی شَستون ءِ مردمے ، سومی سرهدی و دَرمیانی رَکشانی ءِ مردمے ، چارمی هم شَستون و هم سرهد ءِ چیزے جاه ، کارمرز بیگ انت . مری _ بگٹی ءَ هم : « گرک ءَ پَس وارثغ یا وارتگ » . بُزداری ءَ : ...

اے گالوارانی بازیں گال هم دگر انت که همے هاترا من وتی نبشتانک و رجانکاں ، یک گالے ءِ بدل ءَ دو همزانتیں گال آورتگ انت .شمئی هیال ءَ اے رَد انت ، بل تا که همے ردیں تجربه ءَ کسے بکنت و هما وهد که کار مه دنت ، الس دیگ ءِ کار گران نه بیت .

ادان من ءَ زندگ یاتیں عطاشات ءِ یک گپے یات کیت که یک روچے من و واجه یوسف نسکنتی کوئٹه ءَ ، آئی ءِ گندک ءَ شتیں ؛ عطاشات ءَ وتی هبرانی اندر ءَ هدامرزی واجه فیض محمد ءِ گوئشنده ءِ یات ءَ کت و گوئشت : فیض محمد ءَ مدام وهدے که شئیراں جنگ ات و ما ( کوئٹه ءِ ریڈیو ءِ بلوچی پروگرام ) رکاٹ و نبیسگ اتوں ، شئیر ءَ شموشت انت ، گڑاں هما پیشی گال ءَ چنت رندا وانگ ات ، بلے وتی گوش ئی مئی نیمگ ءَ داشت ، تا که من آئی ءَ بگوئش اوں و من که گوئشتگ ات ، شئیر ءِ رَندی بهر ئی گوئشت انت و اے داب ءَ فیض محمد ءِ دگه تَهرے ٹهت .
منی نبشتانکانی رند گیری یا درگوئز کنگ ، هر وانوک و هدوک ءِ کار انت و منی بالاد چه رندگیری و ستای ءَ دور انت .

یک گپے ءِ فیصله کنگ ، مزنیں پَٹ و پولے لوٹیت و هر کس ءِ کار هم نه انت . په درور : واجه عبدالحق حقانی ءِ پربندانی وانگ ، تاکه ملافاضل ءِ پربندانی وانگ ، تا که بشیر بیدار ءِ پربندانی وانگ ، ایشان ءَ باز دگری هست ، بلے هر سئین بلوچ و بلوچی ءِ پَهر انت . البت مولوی حقانی پربند ، گیشتر گوں پارسی ءَ سیادی کنگ انت ، بلے هزار شاباش انت واجه ءَ که پارسی ءِ زگریں زبان ءِ بدل ءَ ، ماں بلوچی ءَ شاعری کتگ . بلے اگں کسے واجه ءَ چه گهتریں پربند و نبشتانک پیش کت کنت ، پهک آئی ءَ شاباش کن انت .

دومی گپ که ادان گوئشگ لوٹیت ایش انت که زلور هر کس همے جهد ءَ کنت که وتی نبشتانک ءَ چه بلوچی ءِ وڑوڑیں گالواراں ، گال ، پگر ، هیال و... به زور ایت ، که اے په زبان ءِ ردوم زورگ و دیمرئی ءَ باز جوان انت .

باز بَژنی هبرے ، بلے راستیں گپے و چیر دیگ هم نه بیت ؛ بلوچی تاکبند ، مهتاک و کتابانی دانک انت . په دَروَر مهتاک « بهارگاه » که دردانگیں استاد عابدجان آســکانی ءَ چنت سال پیش چه کراچی ءَ چاپ و شنگ کنگ ات ، دانک 500 دانگ ات . « تپتان » ءِ دانک اولسرا ، 1500 و رَندی 1000 دانگ اتنت که چه هزار دانگ ءَ ، گیش چه ششسد دانگ ، « تپتان » ءِ هَنبار ءَ پشتــکـپتـگ انت . « اومان » ، « بلوچی » ، « سوغات » و ... هم همے هساب انت .

بلوچانی کتابانی دانک ءِ هساب هم همے داب انت ، بلے بلوچانی هما هالتاک و روتاک که دگه زباناں ( اردو ، انگریزی و ...) دَرکپگ و شنگ بَیَگ انت ، آهانی هساب بیست و سی هزار ءَ چه گیش انت !
باریں بلوچ راجدوست و زبانزانت و راجی جهدکار ، همے پنچسد و یک هزار مردم انت یا چون ؟ لیاری ءَ لکانی بلوچ آبات انت ، و بلوچستان ءَ هم ملیونانی هساب ءَ بلوچ آبات انت ، بلے بلوچ ءِ بے مهری گوں وتی زبان چه کجا انت ؟

بلکیں ولید جان شما اے باره ءَ ، مردمانی گون ءَ گپ نه کتگ ! بلے من گپ کتگ و بازیں چیزے هم اشکتگ ، لهتے ءِ واهگ نه بلوچی ، بلکیں بلوچستان ءِ آزاتی انت و گڑاں آزاتی ءِ باندات ءَ ، زبان و وانگ و دربَرَگ و کار و ایدگه چیزان ءَ ٹـَهیننت و جوڑ کن انت !
دگه لهتے گوئش انت که « بلوچی جنانی زبان انت » ، و دگه لهتے هنگت ایشان چه گیش کتگ و گوئشنت : « هندی هنر است ، فارسی شکر است ، عربی گهر است ، بلوچی گوز خر است .»

واجهیں ولیدجان گربنی !
همے شمئی یوروپ ءَ ، سَدانی « شَهزانتیں راجی بلوچ » آبات انت ، باریں چنت کس بلوچی ءِ وانگ و نبیسگ ءَ زانت ، یا وانگ و نبیسگ ءَ په جهدے کتگ ، یا بلوچی مهتاک ، تاکبند و کتابانی چاپ و شنگ کنگ ءَ کوپگ دیان انت ؟همے بلوچ و بلوچستان ءِ سیاسی هوربندانی هر مٹینگ و دیوانے ءَ چنت هزار مردم سرجم بیت انت ، پرچا بلوچی مهتاک و تاکبندانی هبر همے دیواناں نه بیگ انت ؟ زلور شما هم اے گپ مارتگ انت ، چه همے بلوچستان ءِ سیاسی سروکاں (!) کمتر کسے بلوچی ءِ وانگ و نبیسگ ءَ په جهدے کتگ و بلوچی ءِ زلورت اش مارتگ .

بلوچی تاں هنون چه اسٹنڈرد کنگ ءَ دور انت ، په اے کار ءَ ، یا سیاسی واکے پکار انت ، یا یک راجی جنز و جهدے . بلے تا هنون لبزانکی بلوچی چنت سد بلوچ نَـدکار و شاعرانی زبان انت تا لس بلوچ وانندهاں و لس بلوچانی زبان .

مستریں جهد ، منی هیال ءَ همے لوٹیت که لبزانکی بلوچی ، لس وانندهیں بلوچانی زبان به بیت ، گڑاں وت وتی راه ءَ دربُرت کنت .
اوگانستان ءِ بلوچ ، همے « ءَ ، ءِ ، ءُ » ءَ کارمرز نه کتگ و نه کنگ انت ، آهانی بَدل ءَ « ا ، ئ ، و » ءَ کارمرز کن انت و « ٹ ، ڈ ، ڑ » ءِ بدل ءَ ، هما اوگانستان ءِ پٹانانی نشاناں کارمرز کن انت . که منی هیال ءَ مزنیں جنجالے نه انت . مزنیں جنجال همیش انت که بلوچ ءِ هُــبّ و مهر گوں وتی زبان ءَ ،گوں نه بیگ ءَ برابر انت . پرمن ءَ ، بلوچی ءِ هر گالوارے ، و هر بلوچ ندکار و شاعرے ، راج ءِ کمیں هستیان چه ، یک وَنڈ و بهرے انت که هم په مرچیگیں بلوچی و هم په بلوچی ءِ باندات ءَ رهشونے بیت کنت . هرکس که اے پَڑ ءَ ماں به بیت ، گوں دل و جان ءَ وش آتک کنگ لوٹیت .

اگں کسے ، کس ءَ چه رندگیری کنگ انت ، یا کسے « رهبندان » چه دَر انت ، هر دوئیں بلوچی هستیانی بهر انت و وهد و زمانگ انت که دیما راهاں ، در بارت . اگں بانک و یا واجهے وتی گالوار ءَ اَلس کنت و دگه گالوارے نبیسیت یا نبشت کنت ، هما هستی ءَ گوں و همائی ءِ پگر و زانت ءَ گوں بندوک انت و اے هر کس ءِ کار هم نه انت . نه ما بشیرجان بیدار ءَ ملا آدم حقانی جوڑ کت کنوں و نه واجهیں و بوهیریں ملا آدم حقانی ءَ بشیر بیدار یا دگه کسے.
بلوچی ءَ ، ٹک و نشانانی باره ءَ ، 1989 ءِ سال ءَ واجهیں استاد اسماعیل امیری ءَ جوانیں نبشتانکے « تپتان » ءِ تاکبند ءَ نبشتگ که وانگ کرزیت .

په سوب و مراداں بات ات !
شمئی کریم بلوچ _ تهل

گرانقدر و واجھیں کریم بلوچ۔
سیاھگ: ولید گربنی

شمئے منتـّواراں کہ شما لھتے گچینی لبزانکی أڑ دیما آرتگ أنت۔ من أگر سرجمیں سیاھگا یک پہ یکـّا پسّو بہ دیاں، گڈا شاید کتابے نبشتہ کنگءِ ضرورت بہ بیت۔ إیشی شہ منی وسا در إنت۔ ألبت من سئے نقطہ درچتگ أنت و ضروری لیکاں کہ وتی سرپدیاں درشان بہ کناں۔

أولی نقطه
بلوچی زبانءِ أڑانءِ سبب وا باز أنت. إیشیءِ کشا مئے وتی ندکار ھم تشے نہ تکش أنت۔ بلوچی زبانءِ شـَرتر کنگءِ جاگھا ما وتی گالوارانءِ جیڑواں مانگيشیں۔ راستیا مارا شہ گالوارانءِ تھا تچکترین گشتن زیرگ و رواج دیگ لوٹیت۔

من لوٹاں بہ گشاں کہ أگر یک گالوارےءَ یک چیزے و آ دگہ گالوارے دگرے پر معناتر إنت، ما شه هر دوائیں گالواراں شـَـرّیاں بہ زیریں۔ ألـمّا وھدے شہ دو یا گيئشتر گالواراں یک جملوے (گالـِردے) شرتر بیت کنت۔ دو یا گيئشتر شر وا بنت، بلے شرتر نہ بنت؛ ما شرترینا بہ زیریں۔

بلوچستانءِ لھتے دمگی گالوارانءِ مثالے کہ شما داتگ:
-گرکءَ پس وارت
-گرکءَ پسءَ را وارت
-گرک، پسءَ را وارت
-گرک، پسءَ وارت

إدا مارا چارگی إنت کہ کجا یک أدبیاتءِ قالبا شر نشت کنت۔ بزاں آئیا سرکچ ورگ، سرکچ دیگ، نبیسگ، وانگ و گشگ آسودگتر إنت۔ یک دگہ نقطوے کہ شموشگ مہ بیت؛ توارءِ وشی یا تامداری إنت۔
إے ھم چارگی إنت کہ کجا یک درمدانءِ أدبیاتءِ رنگا رنگیں بیتگ۔ أگر مارا زگرترینے ھست، گڈا ما ھمائیا بہ زیریں۔

چدا پد مارا چارگی إنت کہ ھمے "ءَ" پرچا کارمرز إبیت! ایشیءِ بزانت چے إنت! إیشیءِ چارگا مارا ھچ دمگی و یا میتگی گالوارءِ زیر منـّت بیگءِ ضرورت ھم نہ إنت۔
منی نزیکا "ءَ" مدام گوں 'فاعل' یا 'سبجکٹ'ءَ کارمرز إبیت۔ گوں 'مفعول' یا 'آبجکٹ'ءَ کارمرز نہ بیت؛ أبید شه لهتے حالتاں۔
تئی داتگیں أولی درور "گرکءَ پس وارت"ءَ ما بہ چاریں گڈا ودی إبیت کہ "ءَ" گوں 'سبجکٹ'ءَ إنت۔ منی نزیکا تچکیں وڑ ھمیش إنت۔ ما أگر دگہ لھتے ھنچیں گالرد گچین بہ کنیں و بہ چاریں، گڈا پہ ما گيئشتر تچکتر إبیت۔

-أحمدءَ گاڑی زرت۔
-چاکرءَ کتاب وانت۔
-شپانکءَ پس دوشت۔
-مھندسءَ کمپیوٹر أڈ کت۔

بلـّی توریں ما یا مئے مردم برے برے گش أنت

أحمد گاری زرت
English: Ahmad bought the car

چاکر کتابا وانت
فارسی: چاکر کتاب را خواند
پسا را شپانک دوشت
فارسی: گوسفند را چوپان دوشید

مھندسا کمپیوٹرا را أڈ کت
اردو: إنجینئر نے کمپیوٹر کو ٹھیک کیا۔

ودی بیگا إنت کہ إیش دریں زبانانءِ راھبندا أنت۔ پمیشا بلوچی أدبیاتءِ قالبا نہ کپ أنت۔ پرچاکہ سرکچ ورگ إش، سرکچ دیگ إش، نبیسگ إش، وانگ إش و گشگ إش آسودگ نہ إنت۔

دومی نقطه
شمئے سیاھگ دومی نقطہ بلوچستانءِ أواریں دمگان‏ء گالانءِ باروا إنت۔ من إدا گوں شما سرجمیا تپاکاں کہ أواریں گال دیما آرگ بہ بنت۔ إیشی پہ ھر لبزانکا سک ضروری إنت۔ ھمے ڈولا گالانءِ أنبار جؤڑ إبنت۔
منا یاد إنت کہ شما فروفسر 'مشکالو'ءِ خبر داتگ أت کہ بلوچی یک اوقیانوسے إنت۔ ھمے وڑا بلوچی گالاں دیما آرگ و نبیشہ کنگءِ برکتا اوقیانوسءِ گنج پؤلگ بوت کنت۔

ألبت، أگر مردم ھمے باورا بہ کنت کہ سرجمیں گال ماں یک سیاھگےءَ مچ کنگ بوت کن أنت، گڈا رد إنت۔ ھنچؤش کہ من ساریا گشتگ أت، لھتے میان لبزانکی راھبند ھست أنت۔ إیشاں پرؤشگ چٹا روا نہ أنت۔ آ تئی سیاھگءِ أرزشتا دئور دی أنت۔

مثال: ربطءِ نشان یا آب "ءُ" یا "و"ءِ کار إنت کہ ماں یک سیاھگےءَ دو گالرداں ھؤر بہ کنت، و/ یا ماں یک گالردےءَ دو چیزاں ھؤر بہ کنت۔

گالرد: 1- چاکرءَ کتاب وانت۔ 2- مھندسا کامپیوٹر أڈ کت۔

نیں أگر ضرورت بہ بیت، گڈا دوئیں گالرد گوں یک "‏ءُ" یا "و" ھؤر کنگ إبنت۔
چؤش کہ: چاکرءَ کتاب وانت "و" مھندسا کامپیوٹر أڈ کت۔

گالردءِ تھا دو چیز: پس، گوگ دلوت حساب إبنت۔
إدا ضروری إنت کہ 'پس، گوک'ءِ نیاما "و" کارمرز بہ بیت؛ 'پس و گوک' نبشتہ کنگ بہ بیت۔

خیالدارگی إنت کہ 'پس' یک دگہ چیزے و 'گوک' دگرے إنت۔

ماں یک گالردے دو ھم معنائیں گال کارمرز کنگ چونائیا روا نہ إنت۔ أگر سک ضروری بہ بیت، گڈا آواں گوں 'و' گيشینگ رد إنت؛ باید گوں "یا" یاکہ "بزاں" گيشینگ بہ بنت۔

مثال: چاکرءِ چک 'یا/ بزاں' زھگ وانگا شتگ أنت۔ وھدے کہ 'یا' دیگ بہ بیتگ، گڈا مردم پؤہ إبیت کہ شہ دوئیناں یکـّےءِ گپ بیگا إنت۔ گال 'بزاں' ھما بزانت إنت؛ ھانیں زھگءِ معنا چک إنت۔
بلے أگر گشگ به بیت که 'چاکرءِ جنین زھگ و مردیں زھگ وانگا شتگ أنت؛ بروبر إنت۔ پرچاکہ إدا گيشینگ بیتگ أنت؛ جنیں و مردیں دو جدائیں نامگال أنت۔

نیں خبر إدا کیئت کہ ما چونگا بلوچی گالانءِ اوقیانوسا پؤل إت کنیں؛ وھدے کہ یک گالردےءَ دو یا گيئشتر ھم معنائیں گالانءِ کارمرز کنگ روا نہ إنت!
پسّو سادہ إنت۔ ھر سیاھگےءَ نوکیں گالے کارمرز بہ کن۔ پیشی سیاھگا زھگ کارمرز کت، نوکینءِ تھا چک بہ گش۔ پیشیءِ توکا 'مُچ' داتگ، رندیا 'یکجاہ' نبشتہ کتگ، نوکینا 'ھؤریا' به زیر۔ إے ڈولا سرجمیں گال و گالبند گارمرز إبنت۔

سئمی نقطہ
سئمی نقطہ کہ دیگ بیتگ۔ تاکبندانءِ باروا إنت۔ إیشی یک کوَھنیں جیڑوے إنت؛ سک کوھنیں۔ منا إپریل 2009 ءِ ماهتاک بلوچی دستا کپتگ. إیشیءِ تھا ھم ھما کوَھنیں گلہ پدا دیما آرگ بیتگ۔ إیشیءِ سبب باز أنت۔ مئے دستا بیت نہ کنت۔ یک ھنچنائیں بلوچے بیگءِ سببا من وتی وسا، شما وتی وسا و دگرے وتی پیما جھد کنگا إنت۔
ألبت واکدار و زردارانءِ واھگ گوں ما ھمسنت نہ أنت۔ بلوچی پشت بہ کپیت یا -بے بلاہ -گار بہ بیت؛ آواں ھچ گـَرَز نیست إنت۔

إے خبرانءِ کشا ماھتاکانءِ شونکاراں شہ وتی نیمگا تشے تکشگ لوٹیت۔ آ جھد بہ کن أنت تاکہ وتی نبشتہ کتگیناں و یا شنگ کتگیناں سرکچ دات بہ کن أنت۔ أگر سرکچ إش دات نہ کن أنت، گڈا بہ زان أنت کہ رد أنت۔ أگر زانگ بیت که رَد أنت، گڈا شر إش بہ کن أنت۔

منی گورا ماھتاک بلوچی سر بیگا إنت۔ إیشیا چارگایاں، بلے ھچ چشیں تاکدیمے تنے وھدی من نہ دیستگ کہ آئیءِ تھا ردی مان مہ بیت۔ إے ڈولا ألمـّا زبان دیمروی نہ کنت۔

تاکبندے کہ شہ 1978 دیم پہ إنگو یکــّوئی شنگ بیگا بہ بیت و آئیءِ 'کوالٹی' روچ در روچ کپاں بہ بیت، گڈا مردم میاریگ نہ بنت کہ إیشاں کمک کنگا أنگار بہ کن أنت۔ پرچاکہ اُستمان همنچو نا وانندہ بہ بیت، پدا ھم جوانی و نزوریءِ نیاما فرق دیست کنت۔

بلوچی مَیزراں بات۔
بلوچ و بلوچستان سبز و آباد بات أنت۔

Edited by www.balochinews.com[/size]

[zakir]

  baz   wash   

[بلوچ]

waja Koulmir, ay nebeshtank sak sharreN maloomat dant. pah eda sheng kanag e menntvaaraN

[MirAskaniBaluch]

یعنی لازم شما لوٹیت خبر کنگ گون نبیسگا یک بہ بیت.

گھوڑا اے پیما دگہ صد سال انتظار بکئت تا کہ بلوچ دراھین مھندس بہ بنت. گھوڑا وتی زبان وت جوان کن انت.

یک جاھلین پیر پیر مردے یا عام بلوچ مثال طور پر گوئشیت کہ تیشوا ؤ تپرا شما ھوں باید انت پہ نبیسگ تپرا : تپر بہ بیت ؤ تیشوا : تےشگ :

اے کہ من وتگ انت من یک شرین پوینٹ رسئتگ. آ . گوئشت گوئشگ گوئشتی ؤ پدا ھوں شر چارگ لوٹیت.

اے چی انت بات ئے اگر باتۓ بہ بیت نقصان چی انت.

 

[MirAskaniBaluch]

منئ خیال

حمزہ پہ گوعشگء کار و مرز بیت نہ کنت پرچا کہ حمزہ ے اے نہ ھنت مثال : شئیر : منئیگ : تئیگ :

گوعشگ : دعرین مردم : راہ روعگ : نگن ورعگ : مردم مرعگ : مردمی سرعگ : خبر گنعگ : سامان برعگ : روعگ و آیعگ.
دارپیش چنعگ : چینعگ بندعگ

باقی زبانی زانتکاراں بہ چار انت.

[MirAskaniBaluch]

 پیش گال:            یک کیٹ مسیح چطور مسلمان                بیت

یک کیٹ مسیحيِ لوٹیت گون یک مصری ي شریدار بہ بیت پہ سودائیٰ  گوڑا مسیحی مصریٰ دعوت کنت وتئ لوگٰ بلہ مسیحیانی إراده چوش بیت کہ مصریٰ گون وتئ دین و مذهب بترین انت و مسیحی ي بہ کن انت.  اشان وتئ دین باروا گپ کن انت، اؤ مصری اے وڑا اشانی پسوا دات کہ اگاں چہ ما و شما هر کسی دین تیچک و بر حق انت طرف دو بایدیں قبول بہ کنت، پہ مصری ي اے شرط سرا آئیان قبول و اِتفاق کوت،

بلہ آئیان مصریٰ جوست کن انت کہ شمئ کتاب چونت انت و گوں چہ آیاتِ شروع و بونگیجِ بنت. مصری گؤش ایت مئ کتاب سر تاں سرِ دنیایٰ یکِ و چہ بسم اللّه الرحمن الرحیم بونگیج بیت. اشیا چہ پد اے مسیحیان وتئ گهتر و کوهنترین کتابٰ چارانت کہ یونانی شینگ بیتگین کتابیں بلہ بونگیجی یکین ڈولٰ نہیں، رید و بدل انت آیاتانی بونگیج، گوڑا اشان وتئ راهب گورا روانت و اے مسئلہٰ پیش کن انت،
درست ھور بنت مسیحیاں وت راهبٰ کوھنیں کتاب پٹگٰ بونگیج کن انت اؤ دراھیں کوھنیں کتابان وان انت، بلہ گیند انت کہ یکین پیما نهنت.

گوڑا هما مسیحی ضد نہ کنت کہ لازم منی گپ سربورا بہ بیت، گوڑا آئی چہ خداوند تعالیٰ دعای لوٹیت کہ اے خداوند منا راه راستٰ تو وت نشان بدئے،
گوڑا اولی شخص ھما مردِ مسیحِ لوگ بانوک دہمِ ترین ایت پہ قبلہٰ اؤ کلمہ طیب وان ایت کہ لااِلہٰ اِلااللّٰہ محمدالرسول اللّٰہ،
اشیا چہ پد دراهین لوگِ دعوت کوتگ ایں مردم مسلمان بنت،
قصہ نبیسوک نام نزاناں بلہ اے قصہ تقریبا سال دو هزار در میانِ بیت.

پہ عاقلان اِشارہ کافی انت
دیوانٰ گونڈتریں ساقی انت

گوں بلوچٰ گپ تران باقی انت
زھگِ دست ھوپ صافی انت

قصہِ : نبیسوک نقل و شینگ کنوک:  میر آسکانی بلوچ