" شعر چی ے..؟
شعر عربی زبان ءِ لوزے، بلوچی ءَ ھم ما ھمے شعر ءِ لوز ءَ کارمرد کنیں. شعر ءِ لبز دو مانا ءَ کار مرد بیت. یکے آئی ءِ لس مانا انت ءُ دومی گالبندی مانا. لس مانا ءَ" شعر زانگ، چیزے ءِ سرپد بوگ ءَ گشنت. دراھیں بزانت بلدانی تھا شعر ءِ لس مانا ھمے" زانگ " انت بلے چندیں زبان زانتاں یک ءُ دو گیشیں مانا ھم پر کتگ چو کہ مولوی سید احمد دہلوی فرہنگِ آصفیہ ءِ تھا زانگ ءِ پجّی ءَ درگیجگ، چیز ءِ ھیرتی ءَ زانگ ءِ لوزاں ھم کار مرد کنت.
لبزانکی گالبندی کتابانی تھا ھم شعر ءِ مانا ھمے" زانگ " انت بلے اے زانگ ءُ سرپدی چی ءَ گشنت؟ پرچا کہ زانگ ءُ سرپدی دو انچیں لوز انت کہ باز جاہ ءَ کارمرد بنت.
شعر ءِ تھا سرپدی ءُ زانگ ءِ مانا انت جبزگ ءُ مارشتاں چہ آشنا بوگ، پمیشکا شاعر ءَ زانوک ءُ زانتکار گشگ بیت.
شعر ءِ لس مانا ءِ گیشینگ ءَ رند گالبندی بزانت ءُ مانا ءِ گیشینگ ھژدری بیت. شعر ءِ گالبندی گیش ءَ ھم بازیں زانندگے ءِ گپ یک اَنت." چندیں مانا داریں لبز کہ وزنے ءِ تھا گوں نیّت گشگ بوتگ، شعرے گشگ بیت. سلیم اختر ءَ اشارگ ءُ ھیال، ءُ درچتگیں لبز گیش کرتگ" شریں ھیالے ءَ را گوں اشارگ ءُ گمان ءِ منت ءَ، درچتگیں لبزاں گوں ھمے رنگ ءَ گشگ کہ وزن ءِ منت ءَ وش زیل {خوش آہنگ} سما بہ بیت.
نیّت ءُ ارادگ ءِ گپ ءَ باز کس نہ من ایت. پرچا کہ شعر بے نّیت ءَ ھم باز کس ءَ نبشتگ ءُ گشتگ، گنوکی ءُ دیوانگی ءِ تھا ھم باز ءَ شریں شعر گشتگ اود ءِ نیّت گون بوتگ نہ ارادگ.
" کوھنیں رو ایرشتی نگد ءِ تھا ھم شعر ءِ توسیب چو کنگ بیتگ کہ تنگ ءُ بند ءِ تھا بہ بیت، مانا ھم بہ دنت، پہ نّیت گشگ بہ بیت. مانا دار بوھگ ءِ شرت ھژدری نہ اِنت. پرچا کہ ھزاراں انچیں بند{مصرعہ} است کہ داں جُتکے {شعرے} مہ بیت، داں آئی ءِ دومی بند دیم ءَ ایر کنگ مہ بیت اولی بند مانا نہ دنت. ھما گپ کہ تنگ ءُ بندے {بحرے} ءِ تھا گشگ بیت شعر گشگ بیت، اے مانا منّگ بیت بلے ارادگ ءُ نیّت ءِ گپ ءَ باز رازیگ نہ انت. ارادگ ءِ گپ منّگ نہ پرچا کہ {ساچشتی کرد ءُ کار ءِ گپاں یل کن} اے گپ منّگ بوتگ کہ مردماں بے ارادگ، رھگوزی، واب ءُ بے ھوشی ءِ تھا یا Trance ءِ تھا ھم شعر گشتگ ءُ پدا ھم کس شعر ءِ گندگ ءَ گوں اے گشت نہ کنت کہ اے بے ارادگ یا ارادگ گشگ بوتگ، ایشی ءِ زانگ ءَ پہ مئے گور ءَ چندے انچیں ھم مالوم داری بہ بیت کہ اے شعر، شاعر ءَ کجام وھد ءَ، ءُ پرچی ءَ گشتگ. شاعر ءِ ساچشتی تب ءَ ھر کس سر پد نہ بیت، آ چون شعر گشیت اے زانگ نہ بیت، نیّت کرتگ ءُ نشتگ کہ من شعرے گشاں یا ناگتی سر کپتی شعر گوں آئی ءَ نبیسگ بوتگ. اے دراھیں گپ بے مانا انت. بس ھمے گپ پشت کپیت کہ اے نبشتگیں چیز شعرے کہ شعرے نہ اِنت، ءُ ھمے چارگ لوٹیت.
شعر ءِ گالبندی توسیپ ءِ تھا تنگ ءُ بند ءِ تھا گشتگیں گپ شعرے بلے اے گپ ءِ منّگ ءَ باز کس تیار نہ اِنت، پرچا کہ کجام ھم رنگیں گپ اگاں - کس تیار نہ اِنت، پرچا کہ کجام ھم رنگیں گپ اگاں تنگ ءُ بند ءِ تھا آرگ بہ بیت شعرے بیت، اگاں ھمے مانا ءَ ما بزوریں گڑا ردانک ھم باز جاہ ءَ شعرے بیت. آپ ءُ چاہ ءِ لوٹگ ءِ گپ ءَ تنگ ءُ بند ءِ تھا گشگ شعرے نہ بیت؟ شعرے بیت پرچا کہ شعر ءَ پہ ھر رنگیں سرھال ءُ بنگپ ءِ در پچ اِنت. بلے اے گپ شموشگ نہ لوٹیت کہ شعر ءِ وتی ھد ءُ سیمسر بنت. اود ءَ بازیں لبزے ھما کہ پہ ردانک ءَ ھژدری بنت شعر ءِ تھا اتک نہ کن اَنت. اگاں بیاینت گڑا شعر ردانکے بیت. ردانک چیز ءِ گیشینگ ءِ جھد ءَ کنت ءُ آئی ءِ مانا ھما بیت کہ اود ءَ گشگ بوتگ.
کولرج ءَ ردانک ءِ توسیپ چو کرتگ" ردانک ءِ تھا لبز ھمے رنگ ءَ آرگ بہ بیت کہ ھمنچو نبشتہ کار ءَ درکار اِنت{بزاں آس، آسے بہ بیت، جبزگے، مارگے، مارشتے یا دگہ چہر ءُ سِمبلے مہ بیت} اگاں پہ ردانک ءِ تھا لبزے ءِ سئے ءُ چار مانا بہ بنت گڑا اے پہ ردانک ءَ ائیبے گشگ بیت. شعر یک چہرے، امیجے بیت اود ءَ ردانک ءِ لوٹ ءُ گزر در کنگ ءُ کشّگ بنت، آ تچک ءَ گشگ نہ بیت، اود ءَ اشارگ بیت.
کپوتاں گلّہانی گرنچ گون انت
پہ اھد ءِ بالواں ھامین بوتگ
اے دوئیں رِدانی نیام ءَ ھما ھبر کہ یلہ دیگ بوتگ یا اندیم کنگ بوتگ ھما اسل ءَ لبزانک اِنت، ساچشت ءُ ٹریجڑی اِنت کہ شعر ءَ بارت ءُ ساچشت ءِ سیمسراں سر کنت. اگاں ھمے اندیمیں گپ پدر کنگ بوتیں اے یک چاگردی ءُ راجی موتکے وَ بوتگ اَت، سیت مندیں دانکے، جوانیں نبشتانکے وَ بوتگ اَت بلے شعر ءِ درجہ ءَ نہ رستگ اَت.
عربی زبان ءِ نگد ءِ مزنیں نام قدام ابن جعفر{۳۳۸ھ} گشیت کہ شرّیں شعر ءَ مردم گری {اخلاق} ءَ گوں کار نیست. شعر ءِ ایوک ءَ شر بوھگ ھژدری اِنت. شعر ءِ ارزشت بدیں گپ ءُ سخن ءَ چہ کم نہ بیت. بلکیں آ چو گشیت کہ شرّیں شعر دروگے بیت. شکسپیئر ءَ ھم گشتگ ھما کہ دروگ ءَ پُر اِنت ھما شعر اِنت. بزاں کہ شعر ءِ کار اے نہ اِنت کہ مارا بگشیت بزگ چیا بزگ اِنت. اے گپ ءُ مالوم داری ے وَ بیت شعرے نہ بیت شعر ءِ دروگ ایش اِنت کہ پردہ گپ جن اَنت ءُ دریا ابیتک ءُ ویران ھم بیت، چراگ موتک ھم کارنت. شعر ءِ نی ایوک ھمے مانا کار دنت ءُ ھمیشی ءِ سرا نبیسگ بیت کہ اے شعرے یا شعرے نہ اِنت آ دگہ دراھیں گپ کم کم ءَ پشت کپان بنت ایوک ازم پشکپیت.
" استاد اے آر داد "
گوں کاروان بلوچ ءِ منہ وارای ءَ
